1. Arloa kopurutan
Hirigintza eta lurralde-antolamenduaren arloan, Arartekoak gai horren inguruan egindako esku-hartzeak biltzen dira; horren barruan sartzen dira hiri-antolamendua, lurzorua urbanizazioaren bidez eta ondoko eraikuntzaren bidez hirigintza aldetik eraldatzeko prozesua eta hirigintza arloko legezkotasuna babestea.
Hirigintza eta lurralde-antolamenduaren arloan jasotako kexak 76 izan dira guztira, hau da, aurkeztu diren erreklamazio guztien %3,52. Eragindako administrazioen arabera, kexak modu honetan banatzen dira:
• Tokiko administrazioa 64
• Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorra (Eusko Jaurlaritza) 1
Azpi-arloak, berriz, honakoak izan dira:
• Hirigintzako diziplina 46
• Administrazioaren funtzionamendua eta
prozedura administratiboa 11
• Hirigintza arloko informazioa jaso ahal izatea 8
• Hirigintzako kudeaketa 6
• Lurralde antolamendua 4
• Beste alderdi batzuk 1
Arlo honetan jarritako kexen izapidetze-egoerari eta emaitzari dagokienez:
2016. urtean hirigintza eremuan egindako erreklamazioak aurreko urteetako kopuruan mantendu dira. Erreklamazioek batez ere dagokion baimenik gabe egindako hirigintza erabileren eta obren hirigintza legezkotasuna babesteko eskumenak gauzatzearekin lotutakoak izan dira. Baita ere handitu dira jabeek euren lurzoruak eta eraikinak osasungarritasun, segurtasun eta apaindura publiko baldintza egokietan mantendu eta eraberritzeko dituzten betebeharren inguruko erreklamazioak. Batez ere udal katalogoan babestutako eraikuntzak direnean, zaindu beharreko balio kulturalak dituelako.
2016. urtean 6 gomendio burutu dira, gure web orriaren dagokion atalean kontsultatu daitezkeenak.
2. Kexarik aipagarrienak
2.1. Hirigintza legedia hausteagatik egindako eskariak eta salaketak erantzuteko betebeharra
Eremu honetan herritarrek planteatutako arazo nagusietako bat herritarrek hirigintza araudia urratzeagatik egindako eskari, erreklamazio eta salaketen erantzun falta da. Asko dira hirigintza legedia betetzen dela bermatzeko helburuz herritarrek egindako idatziei Arartekoak udal administrazioei denbora epe egoki batean erantzuteko aholkatu dizkien ebazpenak.
Arartekoaren 2016ko irailaren 21eko Ebazpenaren kasua da. Horren bidez, Lasarte-Oriako Udalari gomendatzen zaio jarrai dezala bere jardueran, lizentziarik gabeko obra bat salatzeko aurkeztutako kexari erantzuteko.
Beste kasu batzuetan, Arartekoak dagokion kexa izapidetu ondoren, udal administrazioak salaketari dagokion izapidea eman diola eta interesdunari erabakia jakinarazi diola egiaztatu du. Kasu hauetako batzuetan Arartekoaren ebazpenak Lur eta Hirigintzari buruzko ekainaren 30eko 2/2006 Legearen zehaztapenak betetzeari dagozkion balorazioak sartu ditu.
Babes bereziko urbanizagarria ez den lur batean baserri bat berreraikitzeko eta lekualdatzeko udal baimena
Arartekoari elkarte batek planteatutako kexaren oinarria da udal-administrazio baten aurrean baserri bat berreraikitzeko obra batzuk gauzatzeagatik aurkeztutako salaketa bati ez erantzutea. Gauzatze obra horiek egiteko baimena ematen duen lizentzia jada existitzen den baserri bat berriz eraikitzeko eta ohiko babes bereziko nekazaritzako eremu gisa kalifikatutako lurzoru urbanizaezinean kokapena aldatzea ahalbidetzen du. Elkarteak salaketan argudiatu zuen Lur eta Hirigintzaren ekainaren 30eko 2/2006 Legearen xehetasunak betetzeko justifikazio falta, lekualdatzeko eta eraikuntza bolumena handitzeko araudi horrek ez zuelako eraikin berri bat aukeratutako lekuan eraikitzeko baimenik emango. Kasu horri buruzko informazioa eskatu ondoren, udalak Arartekoari elkarteak aurkeztutako salaketaren udal erantzunaren berri eman zion. Kasu horretan udal administrazio horrek eskaria ukatu zuen eta legedia berrezartzeko espediente bat abiaraztea ukatu zuen, lizentzia hirigintza legediaren arabera eta arau subsidiarioak indarrean daudela uste zuelako.
Egindako salaketari emandako berariazko erantzuna egiaztatu ondoren, Arartekoak bere ebazpenean udalari gogorarazi zion babes bereziko urbanizagarria ez den lurra ez dela egokia urbanizazio edo eraikuntza bidez aldatzeko. Horregatik dago lurzoruari eta hirigintzari buruzko ekainaren 30eko 2/2006 Legean araubide juridikoak lurzoru urbanizaezinaren inguruan jaso dituen xedapenen menpe. Lurzoru mota horretan bakarrik baimendu daiteke baserrien berreraikitzea modu fede-emailean frogatzen bada Lur eta Hirigintza ekainaren 30eko 2/2006 Legeak garatu duen eta premiazko neurriei buruzko ekainaren 3ko 105/2008 Dekretuaren 9. artikuluak berariaz aipatu dituen baldintzen betetzea, baita plangintzak barne hartzen dituen gehigarriak ere. Edozein kasutan, Lur eta Hirigintzaren ekainaren 30eko 2/2006 Legearen 30.1. artikuluan jasotako baserriak berreraikitzeko araubideak ez du kokapenaren aldaketa baimentzen. Kokapen aldaketaren aukera soilik derrigorrezko desjabetzeen ondorioz (sistema orokorren ezarpenak eraginda) eraitsi diren baserrien kasuan aplikatuko da eta horiek babesik gabeko lurzorura lekualdatu beharko dira.
Eraikuntza berriko hirigintza kontrola, urbanizagarria ez den lur batean gaztandegi bat handitzeko
Beste espediente batean bizilagun talde batek planta berriko obra batzuk gauzatzearekin duen desadostasuna adierazi zuen, baserri bateko gaztandegiko instalazioak handitzeko. Handitze obra horiek Idiazabalgo Udalak onartu zituen gaztandegia handitzeko eraikuntza berri bat eraikitzeko obrak egiteko lehenengo hirigintza lizentzia baten bidez eta lehenengo proiektua aldatzeko bigarren lizentzia baten bidez. Lizentzia horiek gaztandegitik gertu zeuden lursailetan eraikin berri bat eraikitzeko baimena ematen zuten, ez urbanizagarri bezala klasifikatutako lursail batean, G.20 landa-eremu “nekazal eta landazabal” bezala izendatutakoa. Eraikin berri horretan gaztandegi jarduerari lotutako erabilera ematea aurreikusten zen (150 ardi inguruko ardi-ukuilua eta biltegi eremu bat), baita ludiko eta turistiko jardunetarako proiektu bat (erakusketa eremua duen instalazioan bisitak egiteko instalazioak, salmenta eta gazta dastatzeko sukalde eremua). Kexagileek salaketan argudiatu zuten hirigintza-planeamenduaren zehaztapenen betetzea ez zela justifikatu eta, bestalde, jarduera hori ingurumenaren exijentziei egokitzeko beharra planteatu zuten, jarduera horretatik sortu daitezkeen eragozpenak galarazten dutenak, Idiazabalgo egoitza hiri lurretik 50 metrora baitago.
Udalak Arartekoari urbanizagarria ez den lur batean gaztandegi jarduna handitzeko eraikin berri bat eraikitzeko baimena emateko jardunen berri eman zion. Gai honekin lotuta Arartekoak toki-administrazio horri gogorarazi zion aurkeztutako eraikuntza proiektuek indarrean dagoen udal planeamenduan adierazitako hirigintza irizpide eta parametroak bete behar zituztela eta Lur eta Hirigintzako ekainaren 30eko 2/2006 Legearen aurreikuspenen araberakoak izan. Kasu horretan behin betiko onartutako hirigintza araudia Idiazabalgo Udal Planeamenduaren Arau Subsidiarioen urbanizagarria ez den lurraren hirigintza erregimenaren aldaketan aurreikusitakoa zen, Foru Aldundiak onartutakoa. Hala ere, Idiazabalgo Udalak ez zuen indarrean dagoen hirigintza araudia aipatu, baizik eta Hirigintza Antolakuntzaren Plan Orokorra, izapidetzen ari zena. Kasu horretan ere, aurkeztutako txosten teknikoek adierazten zuten eraikuntza berriko proiektuak izapidetzen ari zen hirigintza araudian jasotako baldintza guztiak bete behar zituela, urbanizagarria ez den lurraren mugarekiko gutxieneko banaketak bezala.
2.2. Hirigintza espedienteen parte diren dokumentuak lortzea
Espedienteetako eta erregistro publikoetako dokumentazioa eskuratzeko eskariak gaur egun herri Administrazioen Administrazio Prozedura Erkidearen urriaren 1eko 39/2015 Legeak eta gardentasun, informazioa eskuratzeko eta gobernu onaren abenduaren 9ko 19/2013 Legeak erregulatzen ditu Arau hauek administrazioaren esku dauden eduki edo agiriak eta beren funtzioen jardunean egin edo eskuratu direnak jotzen dituzte informazio publikotzat. Gainera informazio publikoa eskuratzeko eskubidearen gauzatzea errazteko, lege hauek prozedura arin bat ezartzen dute eta eskaria hilabete bateko gehieneko epean ebatzi behar dela uste dute. Hirigintzari buruzko informazioari dagokionez, zehaztu beharra dago Lurzoruaren Legearen Testu Bategina onartu duen urriaren 30eko 7/2015 Legegintzako Errege Dekretuan eta Lurzoruari eta Hirigintzari buruzko ekainaren 30eko 2/2006 Legean dagoela jasota eskubide hori.
Atal honetan pertsona batek Arartekoari planteatutako kasua adierazi behar da, Urnietako Udalari bere higiezinean egindako obra batzuen gaineko informazioa eskuratzeko eskatu eta erantzuna jaso gabe hainbat hilabete egon ondoren. Beste gai batzuen artean, udalak obren sustatzaileari eskatu zion txosten teknikoa ikusteko eskatu zuen. Hainbat kudeaketa egin ondoren, udalak Arartekoari jakinarazi zion kexagileari eskatutako dokumentazioa bidali ziotela. Edozein kasutan, informazioa eskatu eta hamaika hilabete beranduago bidali zen. Beraz, Arartekoak bere esku-hartzea amaitu zuen Urnietako Udalari gogoraraziz hirigintzako informazioa eskuratzeko eskaerak azkar, lehentasunez eta araudiak aurreikusten dituen epeetan izapidetu eta ebazteko.
2.3. Lursailak mantentzeko betebeharra
Kasu honetan udalei dagozkien udal jarduerak hirigintzako legerian jasota daude. Hirigintza diziplinaren markoan, lursailetako eta eraikuntzetako jabeek horiek segurtasun baldintza zehatzetan edukitzeko betebeharra daukate, osasungarritasunerako, apaindura publikorako eta pertsonentzako zein gauzentzako arriskuak saihesteko xedez. Esku artean dugun kasuan, betebeharra beteko dela bermatzeko eskumena dauka udal administrazioak, dagokion espedientearen bidez; eta, dagozkion txosten teknikoak bildu ostean, dagozkion exekuzio-aginduak emateko eskumena dauka, edo, bestela, hondamen egoera adieraztekoa. Lurzoruari eta Hirigintzari buruzko ekainaren 30eko 2/2006 Legearen 199. artikuluak ezarritakoarekin bat eginez esleitzen da eskumen hori. Lursailen jabeek segurtasun, osasungarritasun, apaindura publiko eta begiramen baldintzetan eduki behar dituzte horiek. Gauzak horrela, kontserbatzeko eta mantentzeko xedez legez eska daitezkeen betebeharrak bete daitezen emandako exekuzio-aginduak beteko direla bermatzeko eskumen utziezina dauka udal administrazioak.
Azpimarratu beharra dago pertsona batek Arartekoari helarazitako kexa, Oiongo Udalaren jarduna hondakinak pilatzen ziren lursail baten garbiketa egoera kaxkarraren aurrean. Udalak Arartekoari jakinarazi dio, udalak errekerimendua egin ondoren, partzelako jabeak behar bezala garbitu duela partzela. Kasu honetan, lursaila modu klandestinoan ari zen erabiltzen, askotariko hondakinak botatzeko eta gordetzeko bertan (metalezko hagaxkak, etxetresna elektrikoak, kristalak edo obra-hondakinak). Horrek beste inguruabar batean eragiten zuen, kexagileak azaldutakoa; hau da, hondakinak kontrolik gabe isurtzen diren espazioetan sutea pizteko dagoen arriskuari.
Egoera hau, Arartekoaren ustez, bereziki kontuan hartu behar da berriz errepikatu ez dadin, eta horretarako, prebentzio neurriak hartzeko aukera azaldu zuen, udalak berak gomendatutakoak, hala nola, lursaila modu eraginkorrean ixtea, hondakinak uztea debekatzearen ohartarazpena edo lursailaren garbiketa aldizka programatzea. Prebentzio neurri horien garrantzia ingurumena babesteko ardura duten hainbat agintaritzak eta erakundek azaldu dute. Auzitegi Goreneko Aretoko Fiskalaren eta Ingurumen eta Hirigintza Ataleko koordinatzailearen proposamenaren kasua da, aurkeztutako urteko memorietan adierazten den bezala, Indar eta Segurtasun Kidegoei suteak sortzeko arriskua duten jardueren zerrenda egitea eskatzeko, horien artean zabortegi klandestinoak. Eskudun administrazio agintaritzei zabortegi klandestinoak izan daitezkeen horien legezkotasunik eza eta kasu bakoitzetik erator daitekeen baso-suteen arriskua adierazi ahal izatea da inbentario horren xedea, zabortegia kentzera edo suteak saihesteko neurri zehatzak hartzera bultzatzearekin bat. Fiskaltzaren jarduera horren helburua zigorraren garrantziaz ohartaraztea da, ezbeharra gertatuko balitz, baso-sutea eragin izanaren delitua erator daitekeelako, arduragabekeria mailan.
Horregatik eman behar zaie arreta berezia hondakinak modu irregularrean isurtzeko puntu horiei, sute arriskua areagotzen duten hondakinak sar daitezkeelako bertan; hala nola, bidegabe pilatutako etxeko hondakin jakin batzuk edo gailu elektronikoak. Kasu hauetan Arartekoak azpimarratu beharra du lursailak kontrolatzeko funtzio publikoa betetzea udalaren plangintzaren eta programazioaren zati izan behar dela, administrazio horrek eduki ditzakeen bitarteko tekniko eta pertsonalen arabera.
Fibrozementua duen edateko ura banatzen duen hodi bat aldatzeko eskaria
Sopuertako bizilagun batek Arartekoari helarazi zion Sopuertako Udalaren erantzun eza, Los Cotarros auzoa hornitzen duen edateko ura banatzen duen hodi bat ezabatzeko eskariari, estaldurak fibrozementua (amiantoa) zuelako. Aurretik, auzo horretako bizilagun talde batek udalari hodi horrek osasun publikoan zuen eragina ebaluatzeko eskaria egin zion, eragile kutsakor horren menpe egoteagatik, barneko estalduraren higaduratik sortutakoa. Material hori duen hodia aldatzeko neurriak har zitezela ere eskatu zuten. Hala ere, ez zuten erantzunik jaso. Erreklamazioa izapidetu ostean, Arartekoak Sopuertako Udalari gomendio bat helarazi zion, hodia aldatzeko eskariari berariaz erantzuteko. Udalak erantzun du esanez Los Cotarros auzoa hornitzen duen fibrozementozko hodia aldatzeko asmoa duela, eta interesdunei jakinaraziko diela.
2.4. Eraikinen babes kulturaleko erregimena
Hirigintza eremuaren barruan ere eraikitako hirian ondare kulturala babesteko erregimenari erreferentzia egiten dioten erreklamazioak barne hartzen dira. Kasu honetan higiezin horien mantentze erregimena aipatu beharra dago, eta euskal araudia erregulatzen duen administrazio zaintza.
Dituen balore kulturalengatik babestutako higiezin bat mantentzea
Donostiako ondare kulturala babestu eta defendatzeko elkarte batek ondare kulturala defendatzeko eskumena duten administrazioek Arte Ederretako jauregia babesteko erregimenaren kontrolaren gaineko kexa bat planteatu zion Arartekoari. Arte Ederretako jauregia bere kokapen eta Donostiako Ensanche Cortazarreko monumentu ikono gisa duen osaketagatik bereziki esanguratsua den eraikina da. Horregatik, Eusko Jaurlaritzak Euskadiko ondare arkitektonikoaren inbentarioaren barruan sartu zuen 2015eko martxoan. Elkarteak adierazi zuen handik gutxira, 2015eko urrian, Donostiako Udalak kupula botatzeko baimena eman zuela, aurri egoeran zegoelako, eta Gipuzkoako Foru Aldundiaren Kultura Sailak aurretik baimena eman zuela. Udal agindu horrek berreraikitzeko betebeharra barne hartzen bazuen ere, elkarteak adierazi zuen ordura arte ez zirela berreraikitze “filologikoa” bermatzeko errekeritutako neurriak hartu. Bidalitako informazioa aztertu ondoren, Arartekoak Arte Ederretako jauregiaren osotasuna bermatzeko ondare kulturalaren defentsan eskumena duten administrazioen esku-hartzeari buruzko 2016ko otsailaren 25eko Ebazpena egin zuen. Ebazpen horretan ondorioztatu zen esku hartu zuten administrazioek prozedura “ez-egokia” jarraitu zutela, aurri egoeraren udal espediente bat abiarazteko aukera eman zuena babestutako elementu bat botatzea adosteko ondorio bakarrarekin. Aurri-espedientean ez zen agertu udal eta foru administrazio horri neurri hori hartzeko baimena ematen zien ezinbesteko egoeraren justifikaziorik. Modu berean, Gipuzkoako Foru Aldundiko Kultura Sailak premiazko neurri hori eman zuen beste aukerak kontuan hartu gabe. Arartekoak ebazpen horretan uste zuen Euskal Ondare Kulturalaren 7/1990 Legearen aurreikuspenei jarraiki, Gipuzkoako Foru Aldundiko Kultura Sailak kupula konpontzeko obrak onartutako babes erregimenaren terminoetan agindu behar zuela. Aldi berean, Arartekoak gomendio bat bidali zion sail horri, Arte Ederretako jauregiko jabeei kupula ordezkatzeko obrak azkar gauzatzeko agindua ematen zien espediente bat abiarazteko. Bestalde, Arartekoak ebazpenean adierazi zuen Donostiako Udalak, Gipuzkoako Foru Aldundiko Kultura Sailarekin eta Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailarekin batera, zuzenean interesa zuten aldeen artean mahai-inguru egonkorra izateko proposamena (elkartea, higiezinaren jabetza eta interesa duten hirugarrenak), administrazioen arteko koordinazioa lortzeko, Arte Ederren jauregiak ordezkatzen duen euskal ondare kulturalaren osotasunari eusteko helburuz. Horretarako interesgarria zen babesa eta balorea bermatzen zuen ekintza plan bat ezartzea, eta galera, suntsitzea edo matxuratzea ekiditen zuen finantziazio eta lehentasunen programa bat barne hartzea.
Donostiako Udalak kupula berrezartzeko agintzeko abiarazitako espedientearekin jarraitu du. Horretarako, gauzatze subsidiarioko espediente bat abiarazi du, obrak gauzatzeko. Bere aldetik, Gipuzkoako Foru Aldundiko Kultura Sailak ez du gaur egunera arte euskal ondare kulturala babesteko dagozkion eskumenak modu autonomoan burutzera bideratutako gomendioa aintzat hartu.
Eraikin bat toki ondarea babesteko erregimenean sartzeko eskaria
Donostiako kultura-ondarea babesteko hainbat elkartek Mirakruz kaleko 19. zenbakian dagoen eraikinaren babesgabetasun-egoera agerian utzi dute. Kexaren xedea zen Donostiako Udalaren erantzun eza helaraztea, hiriko eraikin paregabe eta adierazgarria den hau babesteko berriz ere eskatzen zuen herritarren eskari bati. Horretarako, kexa aurkeztu duen elkarteak berriz ere eskatu zuen espediente bat irekitzeko, eta horren bidez, Donostiako eraikitako ondasun urbanistikoa babesteko Plan Berezia aldatzeko, aipatu eraikina babes-erregimenean sar zedin. Donostiako Udalak bidalitako erreklamazioa eta informazioa baloratu ostean, Arartekoak 2016ko uztailaren 29an gomendio bat bidali zion, Donostian eraikitako hirigintza ondarea babesteko Plan Berezia aldatzeko eskariari erantzuteko eskatuz. Erantzun horretan udalak Eusko Jaurlaritzaren Kultura Sailak egindako balorazioa aintzat hartu behar zuen,txosten batean eraikinak tokiko babesa behar dezaketen balore kulturalak dituela onartzen duena. Era berean, Arartekoak zuzenean interesatuta dauden aldeek (elkartea, eraikinaren jabea eta beste interesdun batzuk) parte hartzeko prozedura bat ezartzeko beharra planteatu zuen, eta bestetik, kultura-ondarea babestea bermatuko lukeen ekintza-plan bat. Halaber, dagoeneko eman diren hirigintzako lizentziak kontuan hartuta, ondarea suntsitzea saihesteko neurriak hartu beharko lituzke.
3. Araudi- eta gizarte-testuingurua
Euskadiko Toki Erakundeen apirilaren 7ko 2/2016 Legeak Euskadiko Autonomia Erkidegoaren toki erakundeen eskumen markoa ezarri du. Eremu honekin lotuta, azpimarratu beharra dago 17. artikuluak adierazten duela udalerriek eskumen propioak gauzatu ahalko dituztela “ingurumenaren babesa eta garapen jasangarria modu osagarrian antolatzea, sustatzea, kudeatzea eta defendatzea, hiriguneetan kutsadura akustikoa, argiaren kutsadura eta airearen kutsaduraren aurkako babesa barne hartuta”. Era berean, hirigintza eremuko antolaketa, kudeaketa, gauzatze eta diziplinan eskumenak onartzen dituzte. Lege honen 43. artikuluak ezartzen du bizilagunen ingurumen eta hiriko espazio publiko egoki eta jasangarri batez gozatzeko eskubidea dutela. Toki erakundeen gardentasunaren gutxieneko betebeharren artean,54 d) artikuluak informazio osagarria, laburra eta argia ematen du hirigintza eta ingurumen zerbitzuen zorroari buruz.
4. Jarduera-planaren esparruko bestelako esku-hartzeak
Ekintza-plan honetan jasotako ekimenek lotura zuzena dute ingurumen arloko planean sartutakoekin, bereziki ingurumenaren eremuan jarduten diren elkarteekin izandakoak.
Aurretik aipatutako jardunez gain, hauek ere aipatu beharra dago:
4.1. Bilerak elkarteekin
2016an Arartekoak ondare kulturala babesteko interesa duten hainbat talde eta pertsonen elkarteekin egon da harremanetan. Ancora Elkartearen kasua da Donostiako ondare kulturala babesteko eta defendatzeko osatutako elkarte hiritarra– eta Donostiako Ondare Kulturala Defendatzeko Elkartea. Arartekoak Industri Ondare eta Herri Laneko Euskal Elkartearekin bilera bat izan du, industria ondarea egoki babesteko eta industria eraikin eta instalazioak desegitean hirigintza eta ingurumen araudia betetzen dela kontrolatzeko.
4.2. Bilerak administrazioarekin
Sestaoko Udalarekin harremanetan egon gara, hirigintza eremuarekin lotutako erantzuteke dauden gaien jarraipena egiteko.
5. Herritarren eskubideen egoeraren balorazioa
- Arartekoak adierazi du herri-administrazioen arreta eta errekurtso ekonomikoak zaharkituta dauden auzo edo inguruetako hirigintza eta gizarte eraberritzean zentratu behar dutela. Estrategia horren barruan degradatuen dauden eremuei eman behar zaie lehentasuna. Erakunde honek hiri eraberritzeari zuzendutako tokiko politiken beharrezko ikuspegi barneratzailea aipatu du, inteligenteagoa, jasangarriagoa eta sozialki barneratzaileagoa den hiri garapen baten oinarritutakoak.
- Adierazi beharra dago lur berrien urbanizazioa sustatzen ez duen hiri garapen eredu baten aldeko apustua egiteko beharra. Horretarako, gogorarazi beharra dugu lurzoru mota hori ez dela egokia urbanizatze edo eraikuntzaren bidez eraldatzeko eta, gainera, lurzoruari eta hirigintzari buruzko ekainaren 30eko 2/2006 Legean araubide juridikoak ezarri dituen mugaketen menpe dagoela.
- Arartekoak gogorarazi du lursailak kontrolatzeko funtzio publikoa betetzea udalaren plangintzaren eta programazioaren zati izan behar dela, administrazio horrek eduki ditzakeen bitarteko tekniko eta pertsonalen arabera. Udal planifikazio ikuskatzaileak arriskuaren araberako esku-hartze lehentasunak zehaztu behar ditu.
Zentzu horretan, arreta berezia eman behar zaie hondakinak modu irregularrean isurtzeko puntu horiei, sute arriskua areagotzen duten hondakinak sar daitezkeelako bertan; hala nola, bidegabe pilatutako etxeko hondakin jakin batzuk edo gailu elektronikoak. Udal administrazioek baso-suteen arriskua izan dezaketen zabortegien ilegaltasuna adierazi behar dute, zabortegia kentzea edo suteak saihesteko neurri zehatzak hartzea eskatuz jabeei.
- Balore kulturala duten eraikinak babesteko mantentze egokiari dagokionean, Arartekoaren ustez euskal kultura ondarea babesteko eskumena duten euskal administrazioek (Eusko Jaurlaritzak, udalek eta foru organoek) koordinazio-mekanismo arinagoak eta azkarragoak ezarri beharko lituzketela, erakunde bakoitzaren eskumen-eremuaren barruan, tokiko kultura ondarea behar bezala babestuta dagoela bermatzeko eta hori hondatzea edo desagertzea saihesteko.